Hacettepe Üniversitesi Sıhhat Bilimleri Fakültesi Odyoloji Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Esra Yücel; işitme duyusunun, öğrenmenin temel yapı taşı olduğunu belirterek,
“İşitme kayıplı bireylerin, koklear implant veya işitme cihazı sonrası sesleri duyması yeterli değildir. Onları anlamlandırmaları, işitmelerini diğer duyu sistemleri ile entegre etmeleri için işitsel rehabilitasyon şarttır” dedi.
Anne karnında 7’nci ayda başlayan işitme seyahati ömür uzunluğu devam eder. Bebekler doğmadan evvel kendi lisanlarına ilişkin konuşma seslerini tanır ve hafızalarına kaydeder. Doğumdan çabucak sonra kaydettikleri bu dataları başka duyular ile bütünleyerek öğrenme sistemini faal halde kullanmaya başlar. Konuşma, lisan gelişimi ve irtibat için işitme sisteminin, bilişsel sistemle entegre çalışarak öteki duyular yoluyla elde edilen kavram ve bahisler ile birleştirilmesi gereklidir. Ömür uzunluğu devam eden bu süreçte, işitme duyusundaki minimal düzeydeki bozulmalar dahi bilişsel düşüşe ve öğrenme yollarının kapanmasına neden olur. İşitme yetersizliğini gidermek için koklear implant yahut işitme aygıtı üzere tedavi metotları vardır. Tedavilerin faal olabilmesi içinse işitsel rehabilitasyon kaidedir.
‘Sesleri duymak yeterli değil, rehabilitasyon ile anlamlandırmak gerekir’
Hacettepe Üniversitesi Sıhhat Bilimleri Fakültesi Odyoloji Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Esra Yücel, işitsel rehabilitasyon ile işitmenin ihtiyaçlarının belirlenerek öğrenme sürecinin aksamadan devam etmesinin amaçlandığını belirterek, ülkemizde işitsel rehabilitasyona hak ettiği ehemmiyetin verilmediğini vurguladı. Rehabilitasyonun çoğunlukla çocukların konuşma hünerini öğrenmesi yolunda atılan adımlardan biri olarak kabul edildiğini ve özel eğitim programlarının uygulanması ile hudutlu kaldığını kaydeden Prof. Dr. Yücel, “Unutulmamalıdır ki işitemeyen birey öğrenemez, işitme öğrenmenin temel yapı taşıdır. İşitme kayıplıların, sesleri duymasını sağlamak kâfi değildir. Sesleri manalandırmak gerekir. Bunu, manasını bilmediğiniz ve yabancı lisanda tekrarlananifadeleri duymak üzere örneklendirebiliriz. Bireylerin işitmelerini öbür duyu sistemleri ile entegre etmeleri,ancak işitsel rehabilitasyon sayesinde mümkündür. Ayrıyeten özel eğitim kurumundaki, kartlar, fotoğraflar ve kitap okuma ile sonlu tecrübeler, hayatın içine adapte edilmeli. Hayatın içinde edinilecek manalı tecrübeler, çalışma belleğinin kullanılması için hayli değerlidir” dedi.
Prof. Dr. Yücel, kelamlarını şöyle sürdürdü; “Ülkemizde işitsel rehabilitasyon özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerinde uygulanıyor. Ayda 8 seans fiyatsız devlet dayanaklı rehabilitasyon eğitimi veriliyor. Lakin çocuğun büyüme ve gelişimine nazaran, rehabilitasyon müddeti farklılık gösterebilir. Rehabilitasyon ile pek çok çocuğun, olağan işiten akranları ile tıpkı sınıflarda öğrenme ve toplumsal marifetlerini sürdürebildikleri, bilgi ve maharetleri doğrultusunda üniversite programlarında yer alabildikleri gözlenmektedir. Avukat, diş tabibi, öğretmen, odyolog üzere irtibata dayalı mesleklerde de vazife alabiliyorlar.”
‘Rehabilitasyona katılmayan yetişkinler bilişsel düşüş yaşar’
Koklear implant yahut işitme aygıtı kullanmaya başlayan yetişkinlerin de bağlantı muhtaçlıklarını fark etme ve bunlara bağlı meselelerin çözümlenmesi mevzularında talepte bulunmada etkisiz kaldıklarını anlatan Prof. Dr. Yücel, şunları kaydetti; “Bu bireylerde, işitme cihazı veya koklear implant ile ‘duyma’ sorununu çözdükten sonra iletişim sorunlarını da çözecekleri algısı vardır. Bu grupta rehabilitasyon ile sağlanan en önemli etki ‘işitsel uyaran’ eksikliğine bağlı olan ‘bilişsel düşüş’, ‘depresyon’, ‘sosyal izolasyon’ ve ‘iş göremezlik’ gibi durumların oluşmasının önüne geçilmesidir.”
‘Koklear implantlı çocuklar yabancı dil bile öğrenebilir’
Koklear implantlı çocukların bilişsel gelişimini de pahalandıran Prof. Dr. Yücel, şu sözleri kullandı; “Koklear implantlar işitme aygıtından kâfi fayda göremeyen hadiselere uygulanır. İşitsel mahrumluk müddeti ne kadar kısa, işitme aygıtı ile edindiği manalı tecrübeler ne kadar çok ise implant sonrası elde edilen gelişimsel fayda o derecede fazla olur. Çocuğun implantlandığı kronolojik yaş, muvaffakiyetin temelini oluşturmaktadır. Lakin erken müdahale talihine sahip olan çocuklar implantlanma yaşları gecikse dahi nörofizyolojik gelişimi kritik periyotta sağlayabildikleri için implant sonrasında yaşıtlarına misal bir gelişim gösterir. Bu yeterlilik onların konuşma lisan hünerlerinin tahsili dışında, gelişimi bütünleyen farklı alanlarda da gereksinimleri olduğunu göstermiştir. Bilhassa soyut düşünme, muhakeme kurma, kendi kanılarını savunabilme, her ortamda toplumsal yeterlilik gösterebilme, anadili dışındaki öbür lisanları merak edip öğrenebilme bunlardan yalnızca bir kaçıdır.”
Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı
